نشانه گذاری مدل فرآیند کسب و کار (BPMN) که مدل و نماد فرآیند کسب و کار نیز نامیده میشود، یک استاندارد باز برای ترسیم نمودار یک فرآیند تجاری است. همچنین مانند یک نمودار جریان است و از گرافیکهای استاندارد شده برای نشان دادن شرکت کنندگان، انتخابها و جریان فرآیند استفاده میکند. نمودارها به گونهای طراحی شدهاند که جزئیات داشته باشند، اما به راحتی بدون آموزش قابل خواندن هستند. این کار اجازه میدهد تا از همان نمودار توسط مدیران اجرایی، تحلیلگران و کارکنان اجرایی فنی برای تقویت همکاری و تفاهم بین گروهها استفاده شود. یک نمودار BPMN با هیچ پیاده سازی خاصی مطابقت ندارد.
در این مطلب به تعریف، مزایا، اهمیت مدل فرآیند کسب و کار اشاره کرده ایم.
مطالعه بیشتر: آشنایی با نرم افزار مدیریت عملکرد کارکنان تسما
تاریخچه نمادگذاری مدل فرآیند کسب و کار
تاریخچه نمادگذاری مدل فرآیند کسب و کارBPMN در ابتدا توسط ابتکار مدیریت فرآیند کسب و کار (BPMI) در اوایل دهه 2000 توسعه یافت. پس از ادغام BPMI با Object Management Group (OMG)، آنها نگهداری استاندارد را بر عهده گرفتند. در نسخه 2 که در سال 2011 منتشر شد، نام به مدل و نماد فرآیند تجاری تغییر کرد، اما همان مخفف BPMN را حفظ کرد. آخرین نسخه منتشر شده در سال 2014، 2.0.2 است.
BPMN 2.0 ویژگیهای مدرن را به استاندارد معرفی کرد. این شامل یک قالب تبادل XML تعریف شده است. همچنین از انواع مختلفی از نمودارها مانند نمودار رقص و دیاگرام گفتگو پشتیبانی میکند.
چگونه از نماد مدل فرآیند کسب و کار استفاده میشود؟
BPMN اساساً از مجموعهای از نمادها و قوانین برای اتصال جهت تشکیل یک فرآیند تجاری تشکیل شده است. این نمودارها به عنوان مدل فرآیند کسب و کار شناخته میشوند و میتوان از آنها برای نمودار یک فرآیند عمومی یا خصوصی استفاده کرد. هدف اصلی BPMN کمک به پل زدن شکافهای ارتباطی است که اغلب بین بخشهای مختلف در یک سازمان یا شرکت وجود دارد. BPMN معمولا در ابتکارات مدیریت فرآیند کسب و کار استفاده میشود.
BPMN مستقیماً با هیچ پیاده سازی گردش کار خاصی ارتباط ندارد، اما اغلب برای به تصویر کشیدن فرآیندهای برنامه ریزی شده به شیوهای قابل فهم استفاده میشود. به عنوان مثال، یک تحلیلگر تجاری ممکن است یک نمودار BPMN برای نشان دادن یک فرآیند تجاری ترسیم کند. یک برنامه نویس میتواند از کد زبان اجرای فرآیند کسب و کار (BPEL) در نرم افزار هماهنگ سازی کسب و کار برای پیاده سازی آن نمودار استفاده کند. سپس این برنامه میتواند یک نمودار BPMN از فرآیند اجرا شده برای یک مجری ارائه دهد تا آن را بررسی کند.
مطالعه بیشتر: مدل تعالی سازمانی EFQM چیست؟
مزایای مدل فرآیند کسب و کار
BPMN به ما اجازه میدهد تا فرآیندهای کسب و کار یک سازمان را به روشی واضح و منسجم ثبت و مستند کنیم که تضمین میکند ذینفعان مربوطه، مانند صاحبان فرآیند و کاربران کسب و کار در این فرآیند مشارکت دارند. بنابراین، تیم میتواند به هر مسئلهای که در فرآیندها شناسایی شده است به طور موثرتری پاسخ دهد. BPMN نمادهای جامع و در عین حال غنی را ارائه میدهد که به راحتی توسط ذینفعان فنی و غیر فنی قابل درک است. مدل فرآیند کسب و کار مزایای مهمی را برای شرکتها و سازمانهایی مانند موارد ذکر شده در زیر فراهم میکند.
- به کسب و کارها توانایی تعریف و درک رویههای خود را از طریق نمودارهای فرآیند کسب و کار میدهد
- یک نماد استاندارد که به راحتی برای همه سهامداران تجاری قابل درک باشد ارائه میدهد.
- برای پر کردن شکاف ارتباطی که اغلب بین طراحی و پیاده سازی فرآیند کسب و کار رخ میدهد
- ساده برای یادگیری اما به اندازه کافی قدرتمند برای به تصویر کشیدن پیچیدگیهای بالقوه یک فرآیند تجاری
مطالعه بیشتر: مراحل مستندسازی چیست و چرا به آن نیاز است؟
مروری بر نمادهای مدل سازی فرآیند کسب و کار
عناصر جریان برای ایجاد دنباله اصلی و کنترل جریان فرآیند به هم متصل میشوند. آنها به جریان ها، رویدادها، فعالیتها و دروازهها تقسیم میشوند.
رویداد
اتفاقی که نشان دهنده قطع جریان است. با یک دایره نشان داده میشود. رویدادها به رویدادهای شروع، رویدادهای فوری یا رویدادهای پایانی تقسیم میشوند.
فعالیت
کار انجام شده در یک فرآیند با مستطیل گرد نشان داده میشود. آنها میتوانند یک وظیفه اتمی منفرد یا یک فرآیند ترکیبی متشکل از جریانهای فرآیندی باشند.
دروازه
یک نقطه انشعاب در یک جریان با الماس نشان داده میشود. آنها میتوانند تصمیمات انحصاری، تصمیمات فراگیر، فعالیتهای موازی شاخهای یا دروازههای پیچیده باشند.
برای نشان دادن دنباله، از آیتمهای اتصال که همان فلشهای جهتی هستند استفاده میشود که آیتمهای جریان را به هم متصل میکنند.
موارد اتصال به سه نوع طبقه بندی میشوند: جریانهای دنباله ای، جریانهای پیام و انجمن ها.
جریان دنباله ای: یک خط ثابت که نشان دهنده ترتیب عناصری است که فقط یک منبع و یک مقصد دارند.
جریان پیام: یک خط چین که نشان دهنده جریان پیامها بین شرکت کنندگان است.
انجمن ها: یک خط نقطه چین برای پیوند دادن مصنوعات با عناصر.
Swimlane نموداری برای جداسازی فعالیتها است. شناورها میتوانند افقی یا عمودی باشند. دو نوع شنا وجود دارد: استخر و لاین.
استخر: جعبهای که نشان دهنده یک نهاد جداگانه، مانند بخش یا کسب و کار دیگر است. استخرها را میتوان بدون نمایش فرآیند داخلی به عنوان یک “جعبه سیاه” برای شرکت کنندگان خارجی ترسیم کرد.
لاین. جعبهای برای پارتیشن بندی در یک استخر برای نشان دادن تقسیمات داخلی. به عنوان مثال، برای نشان دادن نقشهایی در یک سازمان مانند مدیر و همکار.
در یک فرآیند، اشیاء داده ورودی، خروجی و اطلاعات واسطه هستند. آنها به صورت فایلی با گوشهای تا شده نشان داده میشوند.
مصنوعات اطلاعاتی هستند که به نمودار اضافه میشوند و بر جریان تأثیر نمیگذارند. به عنوان مثال، یک کادر چین دار برای نشان دادن یک گروه بندی و یک یادداشت برای حاشیه نویسی متن است.
ارتباط BPMN با سایر استانداردها
مدل فرایند کسب و کار ابزار قدرتمندی برای نمایش فرآیندهای کسب و کار است، اما دامنه آن محدود است و به استفاده از استانداردهای دیگر برای پیاده سازی یا گرفتن انواع دیگر فعالیتها نیاز دارد که اغلب برای جریانهای تصمیم گیری، مدل تصمیم گیری و نمادگذاری توصیه میشود. اگرچه BPMN دارای استانداردهایی برای اشیاء داده است، اما همه رویدادها را درچرخه عمر داده ثبت نمیکند، بنابراین، یک نمودار جریان داده توصیه میشود.
زبان مدلسازی یکپارچه (UML) استانداردی است که به توسعه دهندگان نرم افزار کمک میکند تا اشیاء و روابط موجود در نرم افزار را مشخص کنند. BPMN میتواند به توسعه دهندگان کمک کند تا اطلاعات مورد نیاز را برای ایجاد یک مدل UML کامل از نرم افزار در حال توسعه به دست آورند.
