مدل شایستگی: آنچه کارفرمایان و کارمندان باید بدانند

مدل شایستگی یک ابزار مدرن برای ارتقای موفقیت عملکرد در بین کارکنان است. این مدل می‌تواند به کارفرمایان SMB در یافتن و مدیریت پرسنل مورد نیاز جهت دستیابی به اهداف شرکت کمک کند. قبل از اینکه بتوانید مدل شایستگی را به منابع انسانی خود اضافه کنید، ابتدا باید بدانید که چیست و چگونه می‌توان از آن استفاده کرد.

 مطالعه بیشتر: آشنایی با 4 مرحله اصلی چرخه مدیریت عملکرد کارکنان

مدل شایستگی چیست؟

مدل شایستگی دستورالعملی است که توسط بخش منابع انسانی تهیه شده و مهارت‌ ها، دانش و الزامات رفتاری خاصی را تعیین می‌‌کند. این مدل کارمند را قادر می‌سازد تا کار خود را با موفقیت انجام دهد. به طور کلی در مدل‌های شایستگی، چگونگی موفقیت عملکرد هر شغل در سازمان را تعریف می‌کند. این مدل برای شیوه‌های استخدام، مدیریت استعداد، آموزش و ارزیابی عملکرد اعمال می‌شود.

مدل شایستگی مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها است که مهارت‌ها، دانش و توانایی‌ها (KSAs) مورد نیاز یک کارمند را برای انجام موفقیت‌آمیز کار خود تعریف می‌کند. مدل‌سازی شایستگی معمولاً توسط بخش منابع انسانی یک سازمان برای غربالگری و ارزیابی نامزدها در طول استخدام، در تلاش برای دستیابی به اهداف شرکت استفاده می‌شود.

در یک مدل شایستگی، اساساً شایستگی شامل دانش، مهارت ها، توانایی‌ها و رفتاری است که یک کارمند برای موفقیت در نقش خود در شرکت به آن نیاز دارد.

اغلب این شایستگی‌ها به دسته‌هایی تقسیم بندی می‌شوند که شامل موارد زیر است:

• دانش صنعت
• مهارت‌های فنی
• پیشینه تحصیلی
• تجربه مدیریت
• اثربخشی شخصی
• شایستگی‌های محل کار

یک مدل شایستگی باید سطوح مهارت هدف مورد نیاز را برای کمک به توسعه شایستگی کارکنان هنگام انجام وظایف خاص مشخص کند. این امر، تصویری دقیق و مختصر هم برای کارمندان و هم برای کارفرمایان از آنچه موفقیت در یک موقعیت خاص به نظر می‌رسد ارائه می‌دهد.

 مطالعه بیشتر: شایسته سالاری در سازمان چیست؟

تفاوت بین شرح شغل و مدل شایستگی چیست؟

شرح شغل و مدل شایستگی تقریباً شبیه هم هستند. چرا که هر دو توصیف می‌ کنند از یک فرد انتظار می‌‌رود در آن شغل چه کاری انجام دهد. تفاوت در چیست؟

تفاوت این است که شرح شغل خلاصه‌ای کلی از مهارت‌های مورد نیاز برای یک شغل است، در حالی که یک مدل شایستگی رفتارهای خاصی را ارائه می‌دهد که یک کارمند باید در محل کار انجام دهد تا بتواند موفق شود.

 مطالعه بیشتر: اهمیت انگیزه دادن به کارمندان چیست؟

مزایای استفاده از مدل شایستگی چیست؟

موفقیت عملکرد بیشتر به سازمان‌هایی نسبت داده شده که مدل شایستگی در آن کاملاً تعریف شده است. در یک نظرسنجی شایستگی توسط انجمن مدیریت منابع انسانی (SHRM)، 93 درصد از 500 مدیر C-suiteادعا کردند که مدل ‌های شایستگی برای موفقیت عملکرد سازمانشان مهم است.

• در ادامه برخی از راه‌هایی که پیاده سازی مدل شایستگی برای سازمان‌ها سودمند بوده ارائه شده است:
• این مدل جهت مشخصی را برای عملکرد نیروی کار تعیین می‌کند که با اهداف و استراتژی‌های سازمانی همسو باشد.
• منابع انسانی را قادر می‌سازد تا درک دقیقی از تمام توانایی‌ها و مهارت‌های کارکنان داشته باشد.
• منابع انسانی و آموزش را قادر می‌سازد تا نیازهای یادگیری و توسعه (L&D) را با دقت بیشتری شناسایی کند.
• به کارمندان اجازه می‌دهد تا مهارت‌ها و رفتارهای مورد نیاز آن  ها را در نقش‌هایشان در اختیار بگیرند.
• به سازمان ‌ها اجازه می‌دهد مهارت‌‌های کارکنان را پیگیری کنند تا بتوان استراتژی و برنامه‌ریزی را به سمت توانایی ‌های آینده که مورد نیاز است را هدایت کند.
• یک سیستم اندازه گیری سازگار و منصفانه برای ارزیابیعملکرد ارائهمی‌دهد.

 مطالعه بیشتر: 5 نکته برای تدوین یک استراتژی موفق

انواع شایستگی‌هایی که مدل را می‌سازند

برای هر شغلی هیچ لیست استانداردی از شایستگی‌ها وجود ندارد. نوع شایستگی که در یک مدل جریان می‌یابد، بر اساس الزامات خاص شغل تعیین می‌شود. به عنوان مثال، شایستگی‌های ذکر شده برای پیشخدمت رستوران به شدت با نیازهای یک حسابدار متفاوت است.

شایستگی‌ها را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم بندی کرد:

1. شایستگی‌های اصلی

شایستگی‌های اصلی شامل مهارت‌های پایه مورد نیاز سازمان برای همه کارکنان است. این‌ها چیزهای اساسی است که کارکنان باید انجام دهند. این مدل از شرکتی به شرکت دیگر متفاوت است، زیرا به ارزش ها، فلسفه و اهداف هر سازمان بستگی دارد، اما می‌تواند شامل الزامات اساسی مانند مهارت‌های ارتباطی یا کار گروهی باشد. اکثر مشاغل به یک عنصر اساسی نیاز دارند تا بتوانند تا حدی با افراد دیگر کار کنند.

اهداف سازمان در شایستگی‌های گسترده‌ای منعکس می‌شود که قدرت و منحصر به فرد بودن سازمان را منعکس می‌کند. برای شرکتی که در تحویل بسته بین المللی تخصص دارد، شایستگی اصلی لجستیک خواهد بود. با توجه به شغل یک کارمند در این نوع سازمان، یک شایستگی اصلی برای یک کارمند می‌تواند تحویل به موقع بسته‌های مشتری باشد.

 مطالعه بیشتر: راه‌های توانمندسازی کارکنان در محل کار

2. شایستگی‌های عملکردی

شایستگی‌های عملکردی مهارت‌ها و رفتارهای خاص شغلی هستند که برای هر نقش منحصر به فرد است. به عنوان مثال، شایستگی یک پیشخدمت رستوران ممکن است توانایی رسیدگی موثر به شکایات مشتریان باشد، در حالی که شایستگی یک حسابدار ممکن است توانایی تجزیه و تحلیل نوع خاصی از داده‌های مالی به منظور تهیه گزارش باشد.

شایستگی‌های عملکردی باید توصیف کنند که چه رفتارها یا مهارت‌هایی باید انجام شود تا کارمند در جایگاه خود بهترین عملکرد را داشته باشد.

 مطالعه بیشتر: انواع مدل‌‌های ارزیابی عملکرد کارکنان

3. شایستگی‌های رهبری

شایستگی‌های رهبری اغلب برای نقش‌های مرتبط با نظارت و مدیریت استفاده می‌شود، اگرچه می‌توان آن را برای هر موقعیت شغلی که به یک کارمند برای رهبری دیگران نیاز دارد، اعمال کرد و شامل مهارت‌های رهبری و رفتارهایی مانند توانایی‌های تصمیم گیری هستند.

چگونه از مدل‌های شایستگی استفاده می‌شود؟

مدل‌ شایستگی برای انواع شیوه‌‌های منابع انسانی استفاده می‌شوند، از جمله:

• استخدام: مدل‌های شایستگی کاملاً توسعه‌یافته اغلب برای توسعه آگهی‌های شغلی استفاده می‌شوند. هنگامی که آن‌ها به خوبی تعریف شده و واضح باشند، سازمان‌ها شانس بیشتری برای یافتن نامزدهای مشابه دارند.
• استعداد/مدیریت عملکرد: تعریف موفقیت در سازمان به عملکرد نیروی کار خلاصه می‌شود. این نوع مدل می‌تواند تعریف کند که موفقیت عملکرد برای هر نقش در یک سازمان چگونه باید باشد. این معیار به منابع انسانی کمک می‌کند تا عملکرد هر شغل را با اهداف سازمانی مرتبط کرده و همچنین اطمینان حاصل کند که استعداد کارکنان توسعه می‌یابد.
• ارزیابی عملکرد: مدل‌های شایستگی چارچوب مورد نیاز برای ارزیابی صحیح کارکنان را در طول بررسی عملکرد فراهم می‌کنند. هم کارمند و هم کارفرما فهرستی کاملاً مشخص از رفتارها و مهارت‌ها دارند.

 مطالعه بیشتر: 5 روش کلیدی بهبود عملکرد کارکنان

چگونه می‌توان مدل‌های شایستگی موثر ایجاد کرد؟

• تعیین کنید که چه نوع فرآیندی برای سازمان شما کار می‌کند
• اطلاعات شایستگی موجود را بررسی کنید
• با واحدهای تجاری و مدیران اجرایی مرتبط مصاحبه کنید
• شایستگی‌های اصلی را ایجاد کنید
• شایستگی‌های خاص شغل را ایجاد کنید
• در صورت نیاز، شایستگی‌های رهبری را ایجاد کنید
• فهرست شایستگی را نهایی کنید

و در آخر…

هنگامی که فهمیدید مدل شایستگی چیست و چگونه می‌توانید مدلی را طراحی کنید که برای شرکت شما مؤثر باشد، می‌توانید از این ابزار جهت ایجاد تغییرات مثبت در کسب و کار خود استفاده کنید. فقط به یاد داشته باشید که با تغییر شرکت شما، نیازهای شما نیز تغییر خواهد کرد. با ارزیابی دوره‌ای مدل ‌های شایستگی خود، می‌توانید مطمئن شوید که آن‌ها با هدف استراتژیک کسب ‌و کارتان مطابقت دارند تا بهترین شانس موفقیت را به شما ارائه دهند.